Yayına Hazırlayan ve Fotoğraflar: Selim Bonfil

Albert Contente'nin bu külliyatta yer alan ve hatıralarından oluşan 32 hikayesinin okuyucuya sunulması kültür zenginliğimizin korunması açısından çok önemlidir. Bu hikayelerin en belirgin özelliği anlatıldıkları dildir. Judeo-Espanyol dili (ya da daha yaygın olarak tanındığı ismi olan Ladino) Türkiye'deki 15’nci yüzyılın sonunda İspanyol Enkizisyonu tarafından kovulan ve Osmanlı devleti tarafından buyur edilen Sefarad (İspanyol) Yahudilerinin dilidir. Osmanlı İmparatorluğuna yerleşen İspanyol Yahudileri İber yarımadasının değişik bölgelerinden geldikleri için o bölgelerde konuşulan diyalektleri de beraberlerinde getirdiler ve bütün bu farklı diyalektler Osmanlı İmparatorluğuna yerleştiklerinde karıştı ve böylece Ladino ya da Judeo-Espanyol (Türkçede Yahudice) doğdu. Bu durumda rahatlıkla Ladino'nun bir Osmanlı dili olduğunu söyleyebiliriz ve bugün bu dili az da olsa anlayıp konuşabilen her kişinin, dünyanın neresinde olursa olsun, Osmanlı İmparatorluğunda yaşamış olan ataları vardır.

Ladino bugün "tehlike altındaki diller"den biridir. 530 yıl ayakta kalmayı başardıktan sonra unutulmaya yüz tutmuş olması bu hikâye koleksyonunun değerini iki kat arttırmaktadır. Bu hikayeler gelecek kuşaklara iletilerek kültür zenginliğimizi korumaya yardımcı olacaklardır.

Bu hikayelerin aynı zamanda sözlü tarih açısından değerleri de vardır. Sn. Contente'nin bir yüzyıla yakın hayatı bizlere yıllar önce günlük hayatın nasıl olduğuna dair değerli bilgiler vermektedir. O yıllarda gelişmiş teknoloji yokken, hayatı kolaylaştıran makineler yokken ama buna karşın güçlü bir cemaat hissi ve birlikte yaşama sanatı varken yaşamın zor ama güçlü dostluklarla dolu olduğunu öğreniyoruz.

Hikayeler aynı zamanda Sefarad Yahudilerinde gelenek olan espri gücü ile dolular. Sefarad espri gücü keskin, komik ve çok eğlencelidir. Bu tip espri ile dolu anlatıma çoğu Sefarad Yahudi’sinde rastlamak mümkündür. Onun için de bu hikayeler son derece eğlenceli. Sayın Contente sadece bir anlatıcı değil aynı zamanda yetenekli bir karikatürist. Hikayeler esprili ve komik karikatürlerle bezenmiş. Bu da yazılı anlatıma büyük değer katmakta. Görsellerle birlikte hikayeler çok daha fazla güçleniyor. Bu görseller hem Sefarad kültürünü koruyor hem de tarihi değerleri var. O zamanın yaşamını, şahsiyetlerini görmek mümkün oluyor.

Kitabın sonuna geldiğinizde, "Keşke daha olsaydı" hissi ile kalıyorsunuz ve o zamanlar hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsunuz. İşte bu yüzden, anlamlı bir Sefarad ifade ile yazımı tamamlamak istiyorum: "Ke estas estorias tengan munchas ermanas" (bu hikayelerin birçok kardeşi olsun) yani daha birçok hikâye doğsun.

(Önsöz yazısından)

Karen Gerson Şarhon, koordinatör
Istanbul Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi

* * *

Fotografias: Selim Bonfil 

Las 32 estorias ke forman la prezente koleksion i ke se estan prezentando a los meldadores oy, son el produkto de las memorias i rekuerdos del Sr. Albert Contente i son muy valutozas por la prezervasion de las rikezas de muestra erensya kultural. La mas importante karakteristika de estas estorias son la lingua en la kual se kontaron. El Judeo-Espanyol o Ladino, komo esta lingua se konose en el mundo oy, era la lingua de los judios espanyoles ke fueron egzilados de sus tierras en la peninsula Iberika, por la Inkuizisyon espanyola a la fin del siglo 15 i ke fueron dados la bienvenida por el Imperio Otomano. Los judios espanyoles ke se establesieon en las tierras otomanas avlavan el dialekto del Espanyol de los lugares de ande eyos vinian. Todos los diferentes dialektos del Espanyol i del Portugez ke se avlavan en la peninsula Iberika se mesklaron endjuntos kuando se establesieron en el Imperio Otomano i ansina el Ladino o Judeo-Espanyol (el Espanyol spesifiko de los Sephardim) nasyo. Alora, puedemos dizir ke el Ladino es una lingua otomana i oy kualkera persona ke puede avlar o entender mizmo muy poko de esta lingua tiene raises o ansestros ke bivieron en el Imperio Otomano.

Ladino, malorozamente, es una lingua ke esta en un estado "danjorozo" oy despues de sovrebivir 530 anyos. Es por esto ke estas estorias son doblemente valutozas porke la lingua esta en un estado de kayer en los anales del olvido i todo material ke se puede pasar a las futuras jenerasyones fasilita su prezervasion.

Estas estorias tambien tienen valor istorika de la punta de vista de istoria oral. Las estorias de la vida del Sr. Contante, kaji de un siglo, mos kontan rekuerdos de la vida tantos anyos antes. Mos ambezamos komo la djente biviya en akeos dias, kuando la teknolojiya no era avansada, kuando no aviya makinas ke azen la vida mas fasil ama aviya un sintimiento de komunidad de grande fuersa i tambien del arte de bivir endjuntos una vida ke era difisil ma sin soledad porke era yena de amistad.

Las estorias son tambien yenas de umor komo es la tradision entre los judios sefardis. El umor sefardi es agudo, eglendjeli i muy divertido. Puedes enkontrar este modo de umor entre lo mas de los judios sefardis. Es por esto ke las estorias son tan divertidas. El Sr. Contente no es solo un kontador ma sovresale komo un karikaturisto de muncho talento. Las estorias estan dekoradas kon karikaturas de muncho umor ke dan alta valor a lo ke esta eskrito porke la palavra eskrita akompanyada por un vizual es muncho mas potente. Los vizuales ayudan a prezervar la kultura sefaradi i tienen valor istoriko porke mostran vendedores i uzajes de akeyos tiempos.

 Kuando vienes al final del libro, kedas kon el sentimiento de, "Ah, si avia mas" i kon el dezeo de ambezar mas sovre la vida en akeyos tiempos. Por esto va konkluir kon una dicha sefardi ke dize, "Ke estas estorias tengan munchas ermanas".

Karen Gerson Şarhon, coordinator
Sephardic Center of Istanbul

Ürün Özellikleri

Ürün Yorumları

Yorumunuzu bizlerle paylaşın

Adınız Soyadınız	:
E-Posta Adresiniz	:
İkon Seçimi	:
Ürün Puanı	:
Yorumunuz	:

Yorumu Gönder